Inzien (levens)testament door gevolmachtigde hangt af van volmachtgever

Het levenstestament is volop in ontwikkeling. Nu er in de praktijk steeds meer gebruik van wordt gemaakt, rijzen er soms vragen bij de praktische uitvoering van de in zo'n akte vastgelegde regelingen. Het kan belangrijk zijn voor de gevolmachtigde om de wil en bedoelingen van de volmachtgever te kennen, om zoveel mogelijk naar diens wensen te kunnen handelen. Maar er zijn uiteraard grenzen. De privacy van de volmachtgever moet beschermd worden. Hoe zit het met de verhouding tussen levenstestament en testament?

In een levenstestament kunnen regelingen staan die een rol spelen bij de afwikkeling van de nalatenschap van de volmachtgever. Bijvoorbeeld als in het levenstestament aan de gevolmachtigde de bevoegdheid is toegekend om schenkingen te doen. Stel dat er geen verdere instructies bij staan, bijvoorbeeld aan wie geschonken mag worden, hoe kan de gevolmachtigde dan zoveel mogelijk handelen in de geest van de volmachtgever? Het zou logisch zijn om te schenken aan degene aan wie het vermogen na het overlijden van de volmachtgever zou toekomen, dus aan de toekomstige erfgenamen. Maar hoe weet de gevolmachtigde zeker wie dat zijn? Mag hij daarvoor het Centraal Testamentenregister (CTR) raadplegen en vervolgens het laatste testament inzien? En kan dit eigenlijk wel?

Voor derden geldt dat om inlichtingen uit het CTR te kunnen krijgen, degene die het testament maakte (de “testateur”) overleden moet zijn. De testateur zelf kan wel inlichtingen vragen uit het CTR over zijn eigen wilsbeschikkingen, als hij ouder is dan 16 jaar en niet onder curatele is gesteld. Bij iemand die onder curatele is gesteld moet de curator het verzoek aan het CTR doen. Inmiddels is duidelijk geworden dat ook een gevolmachtigde op basis van een levenstestament namens de volmachtgever inlichtingen kan vragen, maar alleen als het levenstestament in werking is getreden en het verzoek tot inzage binnen de grenzen van de bevoegdheden van de gevolmachtigde valt.
Meestal zal een gevolmachtigde wel een afschrift van het testament vinden tussen de papieren van de volmachtgever. Met informatie uit het CTR kan hij dan bepalen of dat het testament is dat bij overlijden van de volmachtgever in werking zal treden. Lastiger is het, als er geen afschrift te vinden is en de gevolmachtigde dit wil opvragen bij een notaris. De heersende leer was lange tijd dat een notaris zijn geheimhoudingsplicht schendt als hij een afschrift afgeeft aan een ander dan de testateur. Dit is echter aan het veranderen.

De Hoge Raad heeft in 2015 in een arrest bepaald, dat de notaris met toestemming van partijen zijn geheimhoudingsplicht mag doorbreken. Dit geeft mogelijkheden om in een levenstestament op te nemen dat de gevolmachtigde bevoegd is een afschrift van het laatste testament van de volmachtgever op te vragen, waarbij de notaris het afschrift zou mogen afgeven aan de gevolmachtigde zonder dat hij zijn geheimhoudingsplicht schendt. Een volmachtgever kan er natuurlijk ook voor kiezen om te bepalen dat de gevolmachtigde niet de bevoegdheid heeft het CTR te raadplegen of het testament in te zien. Doordat deze ontwikkelingen vrij recent hebben plaatsgevonden, zal het op basis van veel bestaande levenstestamenten niet altijd duidelijk zijn of in een concreet geval de gevolmachtigde inlichtingen uit het CTR mag vragen en het testament van de volmachtgever mag inzien.

Het is belangrijk om u te realiseren dat wanneer de gevolmachtigde namens u schenkingen mag doen, deze schenkingen gevolgen kunnen hebben voor de latere verdeling van uw nalatenschap. Daarom is het aan te bevelen uw wensen ten aanzien van het doen van schenkingen in uw levenstestament vast te leggen en daarnaast expliciet te bepalen of de gevolmachtigde wel of niet uw testament zou mogen inzien.

Wilt u een levenstestament maken, of overweegt u een aanvulling te maken op uw bestaande levenstestament, neemt u dan contact met ons op. Wij helpen u graag verder om uw zaken goed te regelen.